Bezorgdheid om te vallen

Bezorgdheid om te vallen is geassocieerd met een verhoogd valrisico. Door bezorgdheid zal men minder durven bewegen, vermindert de spierkracht en het evenwicht en neemt het valrisico toe. Als gevolg stijgt de bezorgdheid om te vallen en komt men in een vicieuze cirkel terecht.

Bij een ‘gezonde bezorgdheid’ zal men gevaarlijke situaties vermijden (bijvoorbeeld een bevroren, gladde ondergrond) en gedrag aanpassen;
Bij een ‘verlammende’ bezorgdheid’ zal men bepaalde activiteiten, die men eigenlijk nog kan, niet meer uitvoeren. Door deze bezorgdheid zal men minder gaan bewegen, waardoor spierkracht en mobiliteit afnemen en het valrisico, alsook het risico op letsels toenemen.

Evaluatie

Bij de risicofactor 'bezorgdheid om te vallen' is het belangrijk om te begrijpen hoe deze bezorgdheid het gedrag van de oudere persoon beïnvloedt. Dit begint met het regelmatig stellen van screenende vragen, zoals: "Bent u bezorgd om te vallen?" en "Zijn er dingen die u niet of niet meer doet omdat u bezorgd bent dat u zou kunnen vallen?" Deze vragen helpen om te achterhalen in hoeverre de angst om te vallen het dagelijks functioneren beïnvloedt.

Om de bezorgdheid om te vallen tijdens specifieke activiteiten verder te evalueren, kan de Falls Efficacy Scale International (FES-I) worden gebruikt. Deze schaal meet de mate van bezorgdheid die iemand ervaart bij het uitvoeren van verschillende activiteiten en helpt om te bepalen welke activiteiten het meest problematisch zijn.

Behandelen

Bij de behandeling van bezorgdheid om te vallen is het belangrijk om zowel fysieke als psychologische interventies toe te passen. Oefen- en evenwichtsprogramma's, zoals het Vlaamse Otago oefenprogramma voor thuiswonende ouderen of Tai Chi, kunnen zeer effectief zijn in het verbeteren van evenwicht en mobiliteit. Deze programma's kunnen oudere personen helpen om hun balans te versterken en hun zelfvertrouwen te vergroten, wat het risico op vallen kan verminderen. Het is belangrijk te weten dat bewoners vaak last hebben van een bezorgdheid om te vallen, zelfs indien ze nog nooit gevallen zijn, en dat dit een barrière kan vormen voor deelname aan (sociale) activiteiten en oefenprogramma’s. Neem zeker ook een kijkje naar de filmpjes ‘Beweeg met Saartje’ en ‘Beweeg met Saartje – oefeningen in zit’.

Daarnaast is het aanleren van technieken om veilig op te staan na een val cruciaal. Dit stelt de oudere persoon in staat om zelfstandig en veilig weer op te staan, wat kan helpen om bezorgdheid voor vallen te verminderen en de autonomie te bevorderen. De handleiding en het filmpje ‘Hoe rechtkomen na een val’ kan hierbij helpen.

Het juiste gebruik van mobiliteitshulpmiddelen, zoals rollators en wandelstokken, speelt ook een belangrijke rol. Deze checklists kunnen hierbij van pas komen: Veilig op stap met de rollator en de wandelstok. Het leren van veilige en effectieve manieren om deze hulpmiddelen te gebruiken, kan de stabiliteit en het vertrouwen van de oudere persoon vergroten, wat bijdraagt aan hun algehele veiligheid en vermindert het risico op toekomstige valincidenten.

Motiveren en opvolgen

Als zorgverlener is het cruciaal om regelmatig op te volgen of de deelnemer actief blijft oefenen en of de bezorgdheid om te vallen al dan niet afneemt. Dit kan bijvoorbeeld door te vragen naar hun ervaringen met de oefeningen en na te gaan of ze zich zelfverzekerder voelen. Indien de bezorgdheid om te vallen blijft bestaan of zelfs verergert, kan het nodig zijn om aanvullende interventies te overwegen, zoals het inschakelen van een psycholoog om te werken aan de angst en bezorgdheid.

Het is belangrijk om te begrijpen waarom de oudere persoon bepaalde interventies niet uitvoert. Samen kan er gezocht worden naar oplossingen, zoals het aanpassen van de oefeningen of het bieden van extra ondersteuning. Het plannen van vervolggesprekken helpt om de voortgang te monitoren en eventuele barrières te bespreken, zodat de oudere persoon zich gesteund voelt in hun proces en gemotiveerd blijft om de nodige stappen te zetten richting een grotere veiligheid en meer vertrouwen.