Update : Dragen van een mondneusmasker en de link met vallen

Het dragen van een mondneusmasker kan het (perifere) zicht belemmeren en hierdoor een valrisicofactor vormen. Dit probleem stelt zich vooral bij personen die een bril dragen (omdat deze aandampt), maar ook wanneer personen naar beneden kijken (bv. tijdens het traplopen of bij ouderen met valangst die meer naar hun voeten of de grond kijken) (1). Maar dit is slechts één element in het multifactoriële proces van vallen. Het is belangrijk om voor elke persoon met een verhoogd valrisico de globale situatie te evalueren en de verschillende gekende valrisicofactoren in kaart te brengen. Als het dragen van een mondneusmasker daarbij een bepalende risicofactor is, dan kan dit vervangen worden door een gezichtsscherm. Is het dragen van een mondneusmasker geen belangrijk element in het valrisico, dan kan het mondneusmasker gewoon gedragen worden.

Wanneer ouderen een mondneusmasker dragen is het belangrijk dat het masker niet te groot is en goed aansluit op mond en neus. Hoe beter het masker aansluit op de neus, hoe minder dit in het gezichtsveld valt en hoe minder de brilglazen kunnen aandampen (1). Daarnaast is het belangrijk dat ouderen hun tijd nemen alvorens ze gaan wandelen en ook trager wandelen. Zo hebben ze voldoende de tijd om een veilige wandelroute uit te stippelen en de risico’s tijdig in te schatten tijdens de wandeling. Hoewel trager wandelen ook nadelen heeft (zoals bijvoorbeeld een minder intense fysieke activiteit en wijzigingen in het stappatroon), heeft trager wandelen tijdens het dragen van een mondneusmasker een positieve invloed op het evenwicht. Trager wandelen zorgt ervoor dat de nood aan grote en snelle hoofd- en oogwegingen afneemt tijdens het wandelen. Hierdoor ontstaat er een visueel ‘anker’ wat dient als primaire bron van sensorische informatie voor het reguleren van het evenwicht. Dit is voornamelijk belangrijk bij ouderen. Verder wordt aanbevolen om ouderen het advies te geven niet naar beneden te kijken. Naar beneden kijken, kan compenseren voor het (perifere) zicht dat belemmerd wordt door het neusmondmasker. Dit heeft echter een negatieve invloed op het evenwicht van de ouderen omwille van de miscommunicatie tussen de visuele en de vestibulaire informatie. Hierdoor neemt het risico om te vallen bij het wandelen toe. Daarnaast toont recent onderzoek aan dat als ouderen naar beneden kijken ze vaker fouten maken bij het stappen dan wanneer ze vooruitkijken (1).

Het gaat dus om de gekende multifactoriële evaluatie, waarbij het dragen van een mondneusmasker een bijkomend element is om in het oog te houden. Zorgverleners dienen zich hiervan bewust te zijn.

Weet ook dat het dragen van een mondneusmasker voor sommige doelgroepen niet wordt aangeraden (zoals personen met ademhalingsmoeilijkheden, dementie, een beperking of ernstige ziekte). Weeg als zorgverlener bij elke persoon dus de voor- en nadelen af van het dragen van een mondneusmasker.

Literatuur

1. Kal EC, Young WR, Ellmers TJ. Face masks, vision, and risk of falls: Slowing down may be safer than looking down. BMJ. 2020.371:4133-4133.