Is er een verband tussen alcoholgebruik en vallen?
In de literatuur bestaat er tot op heden onduidelijkheid betreffende de relatie tussen alcoholgebruik en vallen bij ouderen. Dit is voornamelijk het gevolg van methodologische beperkingen binnen de beschikbare studies. Hoewel het merendeel van de studies een hoger risico op vallen aantonen (1–6), bestaan er ook studies die geen relatie kunnen aantonen tussen alcoholgebruik en valrisico (7-9).
In de Vlaamse richtlijn Valpreventie bij thuiswonende ouderen en de praktijkrichtlijn voor woonzorgcentra wordt het gebruik van alcohol bij ouderen niet opgenomen als een prominente valrisicofactor.
Niettegenstaande heeft alcohol echter tal van negatieve gevolgen zoals een verhoogd risico op ongevallen en verwondingen. Op lange termijn wordt alcohol eveneens in verband gebracht met een verhoogd risico op hartaandoeningen, kanker, geheugenstoornissen, enzovoort (10). Het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) paste in 2016 de richtlijn voor alcoholgebruik aan, waarbij het volgende wordt gesteld: “Alcohol is een schadelijke stof. Om de risico’s van alcoholgebruik te beperken, drink je best niet meer dan 10 standaardglazen per week.”. Daarnaast toont VAD in hun campagne “Gezond ouder worden en alcohol: hoe minder hoe beter” aan dat het zinvol is om bewust bij het alcoholgebruik stil te staan.
Ouderen zijn kwetsbaarder voor de schade van alcohol. Het lichaam heeft immers meer tijd nodig om alcohol af te breken, waardoor ook de schadelijke effecten langer duren en men meer tijd nodig heeft om te recupereren (11). Tot slot blijkt ook dat wie zijn of haar alcoholgebruik mindert een verbeterde conditie, slaap en concentratievermogen ervaart. Ook deze elementen spelen een rol in het kader van valproblematiek (12).
De Stichting tegen Kanker en De Druglijn organiseren in 2019 de derde editie van Tournée Minérale. De actie was de vorige twee edities een overdonderend succes. Bijna één volwassen Belg op vijf nam deel aan deze actie. In de maand februari dagen deze organisaties iedereen uit om een maand lang geen alcohol te drinken. Zo ervaar je wat een maand zonder alcohol met je doet.
Referentielijst:
1. Chang VC, Do MT. Risk factors for falls among seniors: Implications of gender. Am J Epidemiol. 2015;181(7):521–31.
2. Mukamal KJ, Mittleman ÃMA, Longstreth WT, Newman AB, Fried LP, Siscovick DS, et al. Self-Reported Alcohol Consumption and Falls in Older Adults: Cross-Sectional and Longitudinal Analyses of the Cardiovascular Health Study. 2004;1174–9.
3. Pereira Lima MC, Odete Simão M, Barbosa de Oliveira J, Braga Cavariani M, Marcassa Tucci A, Kerr-Correa F. Alcohol use and falls among the elderly in Metropolitan São Paulo , Brazil Consumo de álcool e ocorrência de quedas entre idosos na Região Metropolitana. Cad Saúde Publica, Rio Janeiro. 2009;25(12):2603–11.
4. Lang I, Guralnik J, Wallace RB, Melzer D. What Level of Alcohol Consumption Is Hazardous for Older People? Functioning and Mortality in U.S. and English National Cohorts. J Am Geriatr Soc. 2007;55:49–57.
5. Close JCT, Hooper R, Glucksman E, Jackson SHD, Swift CG. Predictors of falls in a high risk population: results from the prevention of falls in the elderly trial (PROFET). Emerg Med J. 2003;20:421–5.
6. Bux R, Parzeller M, Bratzke H. Causes and circumstances of fatal falls downstairs. 2007;171:122–6.
7. Wong H, Heuberger R, Logomarsino J, Hewlings S. Associations between alcohol use, polypharmacy and falls in older adults. Nurs Older People. 2016;28(1):30–6.
8. Tinetti ME, Speechley M, Ginter SF. Risk factors for falls among elderly persons living in the community. N Engl J Med 1988 Dec 29;319(26):1701-1707.
9. Lord SR, Ward JA, Williams P, Anstey KJ. An epidemiological study of falls in older community‐dwelling women: the Randwick falls and fractures study. Aust J Public Health. 1993;17(3):240–5.
10. Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs. Dossier alcohol. 2015.
11. Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs. Ouderen en alcohol - Visie. 2016.
12. De Druglijn. Ouder worden en alcohol - Folder. 2016.